Avskrift
[Brev frå Tøger Jensson 9.8.1664]
Gunstige Goede Dne Dne Commissarie Tite Bulckj. Jeg fattige Fieldprest i det ringe Justedals Kald i Bergenhuus lehn beliggende høylig foraarsages Eders Fromhed min Elendige vilchor at tilkende-giffue
1. Først det lille Justedals Kald tilforen Kongens Øde march høyt fraa andre folk till fieldz beliggende for 100 Aar først ehr Oprydet kand være tilsammen 30 Mend paa 25 smaa Ødegaarde.
2. Jordens Misvext Sampt vinterens Langvarige Snee och Kuld f[or]aarsager altid hunger och armod. Huor Offuer de nødtes till [at] Ede Affner och barck aff Threrne.
3. Onde och Fahrlige Veie till Søes som med liffs Fahre schall R[ejses]
4. Ingin Nehring Endten ved Fiskeri eller andet kand søges
5. Prestens visse Indkomst paa Steden, och Rettighed aff Gielde[t er] Aarlig 9 Thønde Koren.
6. En liden Gaard Prestens Residentz huortill saaes lidt at [regne] till 6 Thønder Koren, som dog Offteste bortfryser och aff veir forderffues, Och hellers er Indted andet Endten Prestebords Godtz hell[er] Noget Andet tilleggende till Gieldet.
[och] paa det de Fattige Folch Iche paa deris Salligheds veigne schulle Sidde i Mørcket haffuer mine S formend en effter anden Siden forbeneffnete Justedallen bleff Opryddet, haft till Indkomst aff Indre Och yttre Sougn Noget Kierhkekoren huilchet nu ehr tilsammen 20 Thønd[er] Koren Byg och haffre aff Kierkernis tiende. Huilchet Koren Kierckevergerne vegrer sig med her effter adt udgiffue førend Ny Confirmation aff hans Kongl May Heller hans Kongl May Commisario dennem(?) bliffuer bevist och Kundgiort. Huorfore ieg Fattige Mand disse lange besuerlige veie med bekostning till Christianiam mig motte foretage. Om Naadige Confirmation och Stadfestelse paa forbeneffnte Kirkekorn.
Och efftersom det beffindes udi all sandhed at Ingen Præstmand med saa Ringe vilchor till sin Nøtørfftige Føde och Klede er forsiunit. Och det befindes i ligemaade at all min Indkomst och Formue icke kand prosperere at giøre bekostning till Dannemarch.
Derom begieris vnderdanigst aff Dno Commisario Tito Bulckio. hand saadan min Thunge vilckor for hans Kongl May vilde andrauge, och mig fattige mand det førrige bevilgede Kierkekoren Confirmere. Indtill jeg videre Anordning fraa Dannemarch fraa hans Kongl May Bekommendis vorder. Vdj den gode Forhaabning mig fattige Fieldprest motte Naadigst bevilges saavit ieg med Hustrue och Børen mod Hunger och anden Ellendighed Kunde finde vederqvegelse. Effter Hans Kongl May Naadigste Forordning och Ordinantze Eders Fromhed med act Kiert(?) Guds Naade Offuer andtvordet —
Aff Christiania den 9 Augusti 1664
E. F. T. Tøger Jensen Præst i Justedallen
[Påskrift av Titus Bülche 13.8.1664 ]
Resolution
Effter dj det Klarligen sehes och Ehrfahres at denne fattige Hæderlige Præstmand H Thøger Jensens Kalds Indkomst och Vilckor saa Ringe och Thrønde(?) ehre, at hand derved ey haffuer Brødet aff leffue aff och I saa maade Icke kand ved bliffue med mindre hand kommes thill hielp med de Indmelte Thyffue Thønder Koren af Indre og Yttre Sougens Huilchet och Demonstreris och testificeris med den S. Velb. saa velsom End och med idtzige(?) Velb H Cancellers och Befallingsmand Offuer Bergenhuus lehn deris Commiseration Offuer Hans Ellendighed I det de vdj Consideration aff den samme Gunstighed, haffue bevilget bemeldte H Thøger Jensen forberørte 20 Thønder Koren thill hans Ophold, och liffs middell, da kand Jeg iche heller andet End vdj betragt mig at hand hans Kald kand betiene och vedbliffue huormed Guds Ære och menighedsens Sallighed befordris. Paa Kongl May min allernaadigste Herres Naadigste behaug, och Indtill Høystbemelte Kongl May Naadigste verification der paa for hannem Ehrlanges, bevilge och tillade hannem aarlig aff Kirkernis thiende vdj Indre och Yttre Sougn, at Oppebere thyffue Thønder Koren, thill hans vnderholdning och Føede, ligesom det ham och tilforn tilladt er dog saa at de Kiercher Størst Thiende och Indkomst haffuer giffuer meest och de andre advneret(?) Ringere. Huilchet Kierckevergerne der paa Steden(?) hermed befalles hannem vden Nogen vndschyldning eller Modsiggelse, skall lade [v]ere følgagtig, Sampt Stigt Skriffueren kand her vdj at befordre och i beste maader tilrette hielpe.
Actum Christiania den 13 Augusti Anno 1664.
Findes vndershreffuet Titus Bulcke.
Kjelde
Originalen er truleg tapt, og dokumentet er kjent gjennom avskrifta frå ca. 1670. Det er også med i 1823-avskrifta (No. 1 [c, d]).
Merknad
Avskrifta ovanfor er gjort etter 1670-avskrifta. Nokre ord og orddelar står i [klammer], og dei er henta frå 1823-avskrifta til Niels Dahl, som har prøvd seg på å rekonstruere det vesle som manglar eller er uleseleg.
Jostedalspresten Tøger Jensson bed kyrkjekommisær Titus Bülche om stadfesting på at han framleis har rett på tjue tønner korn frå kyrkjetidenda til dei andre kyrkjene i Indre og Ytre Sogn. I brevet klagar Tøger Jensen si naud over dei ringe vilkåra for jostedølene og jostedalspresten. Han skriv at det i bygda finst 30 mann på 25 små gardar, og at misvekst, snø og kulde alltid fører til hunger og armod, og at folk ofte må ete agner og bark av tre. Dei visse inntektene til presten (tienda) er berre ni tønner korn årleg. I prestegarden sår ein seks tønner korn, men avlinga frys oftast bort. Bakgrunnen for at han skriv brevet, er at kyrkjeverjene i dei andre kyrkjene vegrar seg mot å levere ut kornet som jostedalspresten tidlegare har hatt rett på. Brevet er datert Christiania 9. august 1664, så Tøger har altså reist dit for å fremje saka si. Han opplyser vidare at inntekta og formuen hans er slik at han ikkje kan reise til Danmark for å leggje fram saka sjølv for kongen, så han bed kommisæren Titus Bülche om å gjere dette, og dessutan om ei mellombels anordning slik at han får kornet han har rett på. Om dette ikkje skjer, ser ikkje Tøger Jensson seg råd med å vere prest i Jostedalen meir.
Dei 20 tønnene med korn frå andre kyrkjer var noko Tøger Jensen fekk rett på av Ove Bjelke, lensherre over Bergenhus, 23.1.1656 etter bøneskrivet frå allmugen 29.5.1655.
Det er dette dokumentet som har den mykje siterte frasen om at Jostedalen tidlegare var «kongens ødemark» og at dalen vart oppattrydda for «100 år» sidan, ei tidfesting ein ikkje bør ta særleg bokstaveleg.
I påskrifta datert Christiania 13. august 1664 har Titus Bülche stor forståing for problema til Tøger Jensson. Han pålegg kyrkjeverjene å utlevere kornet som jostedalspresten har rett på utan «undskyldning eller Modsigelse».
Titus Bülche var kongens kyrkjekommisær i Noreg 1662-65 og hadde mellom anna tilsyn med økonomien i kyrkjene og prestekalla.
Publisert av Oddmund, 27.12.2009 (sist endra 25.08.2012)
Skriv ein kommentar